ERIMNING MA`ShUQASI O`ZIDAN YIGIRMA YoSh KATTA…


Sarlavhani ko`rib, hayron qolgandirsiz? Ha, bu haqiqat, achchiq haqiqat. Ammo men hozir dardi hol qilib, kundoshimu erimga tosh yog`dirmoqchimasman. Erim uch bolani tirik etim qilib, o`zidan yigirma yosh katta ayolning etagini tutib ketish sabablarini aytmoqchiman. Zero, yana kimdir men kabi taqdir qozonida kuyib qolmasin...
Turmush o`rtog`im bilan sovchilar orqali tanishganmiz. Ota-onam mahallaga borib surishtirishganida qo`shnilar «Yaxshi oila, yigit ham yomonmas», deyishgan. Shu bilan to`yimiz bo`ldi.
Zafar aka oilada uchinchi farzand, ikki opasi, ikki ukasi bor. Qaynonamning erimga homiladorligi juda og`ir kechgan. Ustiga-ustak, chaqaloq o`pkasida nuqson bilan dunyoga keladi. Shu sabab o`n bir oylik bo`lguncha shifoxonada davolangan. Bu orada katta qizlar sariq kasaligiga chalinishganu qaynonam go`dagini shifoxonada qoldirib, qizlarini davolatadi. Bolaning holidan esa qaynotam xabar olib turgan. Keyin onasi yana homilador bo`lib, o`g`illi bo`ladi. Xullas, erimga oilada chaqaloqligidan e`tibor kam qaratilgan. Ota-onasi boshqa farzandlari bilan andorman bo`lishgani sababmi, u kishi ancha bezori bo`lib ulg`ayadi. Maktabda baholari a`lo bo`lsa ham, tartibsizligi tufayli doim muammolar girdobida yurgan. Ota-onasini maktabga yig`ilishga chaqirtirishsa, «Yana gap eshitamiz, bu bolaning dastidan hech tinchlik yo`q», deya borishmaskan.
O`smir yoshlarida zararli odatlar bilan shug`ullangan erim, hatto, nasha ham chekib ko`rgan. Mahalla noziri ogohlantirish bersa, qaynonam: «Bu bola emas, boshga bitgan balo» deb qarg`ashdan nariga o`tmaydi. Oqibatda esa ham e`tiborsiz qolgan, ham alamzada bola hayotga nafrat bilan qarovchi yigit bo`lib voyaga etadi. Oliy o`quv yurti imtihonlaridan o`tadi, lekin o`qishni tashlab ketadi. Bir tashkilotga oddiy ishchi bo`lib joylashadiyu, bir-ikki so`m pul topib, uyidagilarga umuman hisob bermay qo`ygan. Aslida uni tergashmas, kechalari uyga kelmasa, xavotirlanishmas edi..
To`g`ri, erim menga uylangan paytlari ancha bosilib qolgandi. Ammo bora-bora yana eski holiga qayta boshladi. Biror marta menga qo`l ko`tarmagan. Bolalarimizni ham eru ko`kka ishonmasdi. Uyda ota-onasi bilan janjallashsa, alam bilan uydan chiqib ketar, shu bilan ertasi yoki keyingi kun kirib kelardi. Men ham «Turmush o`rtog`im ozgina asabiy-da», deb o`zimni o`zim ovutib yashaganman. Janjallarning oldini olishga harakat qilishlarim, shu uyda tiniib-tinchib ketay deya urinishlarim bir kunda yakuniga etdi. O`sha kun erim yuzidagi niqobni sidirib tashlab, shirin qilishga urinayotgan achchiq turmushimni zaharga aylantirdi.
Yo`q, bunga chidab bo`lmasdi. Arosatda qoldim. Erim allaqachon pishillab uxlab qolgan, u kishidan biror narsani so`rashning foydasi ham yo`q edi. Qaynonam hammasini tan oldi: o`g`li sakkiz yildan beri o`sha ayol bilan yurarmish. Bosilib qolarmikan, o`sha bilan munosabatlarini uzarmikan deb menga uylantirib qo`yishibdi. Men esa besh yildan buyon ko`rga o`xshab yashayveribman. Erim uydan chiqib ketsa, kechalari uyga kelmasa, qaynona-qaynotam bilsa, yana janjal bo`ladi deb, uning ayblarini yopib yuraveribman. Aslida ota-onasi hammasidan xabardor bo`lgan, faqat menga hech narsani bildirishmagan. Ertalab hammasiga oydinlik kiritdik. Turmush o`rtog`im ko`zimga tik boqib, kecha qizli bo`lganini, unga familiyasini ham berishini aytdi. Men esa o`sha kunning o`zidayoq bolalarimni olib uyga ketdim. Mana, bir yildan buyon otamnikidaman. Eshitishimcha, hozir ma`shuqasinikiga butunlay ko`chib o`tibdi…
Xo`sh, mening hayotim barbod bo`lishiga, bolalarim etim qolishiga kim aybdor? Nima uchun erim o`zidan ancha katta ayolga ilakishib qoldi? Undan nima topdi ekanki, hatto guldek farzandlaridan voz kechdi? Nega qaynota-qaynonam bolasining hayoti izdan chiqishiga beparvo qarab turishdi? Ikki bor erdan ajrashgan xotin nimasi bilan erimni o`ziga ipsiz bog`lab oldi?..
Avvalo, Zafar aka oilasidan mehr topa olmagan. Bolaligidan nazoratsiz o`sgan. Onasi bezori, topganini kayf safoga sarflaydigan o`g`lidan ko`ra toparman-tutarmon, har kuni qo`lida bozorliku pul bilan kirib keladigan farzandlari uchun ko`proq qayg`urgan. Qaynotam kechalari o`g`li uyga kelmasa, ishi ko`payib ketgandir, ishxonasida qolgandir, deya o`ziga taskin berib qo`ya qolgan. «Yoshgina qizga uylantirsak, ma`shuqasini esdan chiqaradi», deya kengashgan oila a`zolari.
Menimcha, Zafar aka boshini silaydigan onaga muhtoj edi. Ha, avvaliga erim o`sha xotinga ma`shuqa sifatida qaramagan. Uning qiyofasida g`amxo`r va sirdoshni ko`rgan. Undan panoh topgan. Ayol har doim tushkun kayfiyatda yuradigan yigitga e`tibor beradi, hol-ahvolini so`raydi, boshini silaydi. Ishda kech qolsa, kuzatib qo`yishini iltimos qiladi. Keyin-keyin erimni uyiga taklif etgan. Issiq uy, issiq ovqat, muhimi iliq munosabat! Cheksiz mehr, e`tibor, jon quloq bilan dardini tinglash, «Siz haqsiz!» deyishlar, keyin o`z dardini dasturxon qilish. Turmushning mushtlari, ayol boshi bilan ro`zg`or tebratish, xiyonatkor, tanbal erlar tarixi… Bir emas, ikki bor turmushidan ajrashgan xotin haqiqiy erkakni orzu qilishi… Va o`sha erkak Zafar aka ekanligiga sha`ma qilishlar. Natija esa… Natijada mening hayotim izdan chiqib, bolajonlarim etim qoldi. To`g`ri, bu ham sinov. O`zimda ham ayb bor. «Erimning fe`l-atvorini o`zgartiraman» deyavergancha, uning yurish-turishini nazoratga olishim kerakmidi? Atrofdagilarning gap-so`zlariga ozgina e`tibor qaratishim, xiyonat qilganini sezib ham ichimga yutmasligim lozim edi. Xonadonimizda faqat ota-ona va farzand o`rtasidagi muammolar hal qilinishini emas, kelindek bir jon borligini bildirib turishim shart edi. «Shundoq ham oilamiz notinch», deb ularning tinchini o`ylab, o`z oilamni bir chetga surishim menga qimmatga tushdi.
Vaqt ortga qaytmaydi. Peshanaga yozilganidan ham qochib qutilib bo`lmaydi. Ammo turmushga chiqish ostonasidagi qizlarga kuyovning o`tmishini yaxshilab surishtirishlari kerakligini aytmoqchiman. Asosiysi, o`g`il tarbiyalayotgan onalar o`z bolasidan e`tibor, mehr va vaqtlarni ayamasliklarini istayman. Ertaga erkatoyingiz bir uyning begi bo`lishini unutmanglar, demoqchiman. Siz tarbiyalay olmagan bolangizni begona bir qiz odam qilib berolmaydi. Axir, «Bola boshidan» degan ibora bejiz aytilmagan-da…
Shoira VAFOEVA qog`ozga tushirdi