Erka qizning kechmishlari
So’z davru-davron surayotgan amaldorning yakka-yolg’iz qiziga
"Otam mendan atigi 3-4 yosh katta "Barbi”lar bilan…”
"Do’stlarim 5000ga yaqin…”
- Parvina!..
Yotoqxonam eshigi zarb bilan ochildi-yu, ko’zlarida g’azab uchqunlari yonayotgan padari buzrukvorim shahd bilan yotog’im tepasiga keldi. Chet el honandasining mashhur klassik simfoniyasini tinglab, xayol ummoniga sho’ng’ib ketganim boisidan o’zimga kelib nima bo’layotganini tushunib olish uchun biroz fursat kerak edi, chamamda.
"Ey, Xudo, yana qaysi ishim yoqmadi ekan?”, ignadek narsadan fil yasash, dadamning tabiatlariga xosligini bilsamda, xayolimni jamlab, nima bo’lganini bilishga urinardim. Yo’q, dadam bu safar uzoq cho’zmasdan maqsadga o’ta qoldilar.
- Nima seni o’lging kelyaptimi? Yo kimni qizi ekaningni unutib qo’ydingmi?
Ketma-ket berilayotgan savollar har biri so’z bo’lib emas, xanjar bo’lib yuragimga sanchilardi.
- Menga sendek ko’rnamak qiz kerak emas! Xayolingni joyiga qo’yib olmasang, o’zim aqlingni kiritib qo’yaman!
Shu taxlit o’z nutqlarini yakunladilar va jahl bn chiqib ketdilar. Men esa leksiya tugaganidan biroz yengil tortdim. Dadam chiqib ketganlaridan so’ng bizni ichkariga kirmasdan eshik oldida kuzatib turgan ayam yotog’imga qanaqadur oq qog’oz tashlab hech narsa demasdan chiqib ketdilar. Sarlavhaga ko’zim tushdi-yu, bugungi tarbiyaviy soat sabibini tushundim. Maqolamga sekin ko’z yugurtirib chiqdim. Buni nimasi yomon?!
Eh, odamlar nega buncha beburd, hamiyatsiz, yuzsiz- a ?!
4444444-Maqolangni o’zim taxririyatga topshiraman, aniq kelgusi sonda bosilib chiqadi, – deb va’da bergan amakim taxririyatga emas to’g'ri dadamni oldilariga boribdilar-da. Axir, ulardan qattiq iltimos qilgandim, dadam bilmasinlar deb. Hattoki, nafasni ham dadamning ruhsatlarisiz olib bo’lmaydigan bu xonadonda, maqola yozishga yo’l bo’lsin. 20 yildan ortiqroq vaqt amal kursisiga mustahkam joylashib, davru-davron surayotgan amaldorning yakka-yolg’iz qizi "O’limni unutganlar yoxud amaldorlar mangu yashaydilarmi?!” sarlavhali maqola yozsa. Ha, dadam maqolani qo’liga olgan fursat daxshatini tasavvur qilayapman. Attang, chakki bo’ldi. Sirkasi suv ko’tarmaydigan dadamning asab torlari chertilganidan emas, bu qoralama endi hech qachon nashr yuzini ko’rmasligidan afsuslandim. Ko’p fursat o’tmasdan, dadamning asabiy ovozlari jarangi boshqa xonadan eshitila boshladi.
-Bu qiz kimga o’xshadi o’zi?! Nimalar qilayotganini o’zi biladimi?! Bu yozganlari bilann kimga tosh otyapti ?!
Ajabo,men yozgan maqola nima sababdan dadamga bu qadar og’ir botdi ekan? Yoki o’zim bilmasdan ularga ko’zgu tutib qo’ydimmi?!
Haqiqat shunaqa achchiq bo’ladi. Bu gap so’zlar ustiga, yoshi 30 da bo’la turib, dadamning fikr va maslahatlarisiz bir qadam qo’yolmasa-da, bir tashkilotda rahbar bo’lib ishlayotgan akam kelib qoldilar.Vaziyat chatoqligini ko’rgach, menga iddao aralash nasihat qildilar.
-Xm, Pari, yana sanmi, piserliging jonga tegdi, qachon bas qilasan, boshqa ermak topgin-a!..
Nima yozish bu ermakmi? Na o’qimaydigan, na ishlamaydigan, ertadan kechgacha mashinada shahar ko’chalarini bemaqsad kezadigan ikkta o’g'liga tarbiya berishga vaqti yo’q amakimning vaziyatdan ustamonlik bilan foydalanib, dadamni menga qarshi gij-gijlashi ham bejizga emas ekan, albatta. "Echkiga jon qayg’usi, qassobga yog”, degan xalq maqoliga nisbat bersa bo’ladi shu o’rinda .
Hullas ,taqdirim qil ustida . O’z boshimga o’zim yetdim, shekilli .
2.
O’tgan kunlarimga nazar solib bugungi kunim haqida qanday fikr yuritishni ham bilmayman. Agarda bugungi kunda hayotimda sodir bo’layotgan voqealarni dasturxon qiladigan bo’lsam, buni kimdir noshukrlik, kimdir esa to’qlikka sho’xlik deb baxolashi tayin. Bu holda meni ham qanchadir xatolarim boru, lekin asosiy ayb boshqa insonlarda deb ishonaman. Inson hayotga nega keladi o’zi?! Aniq bilamanki, bu savolga juda kamchilik javob qidiradi. Boshqalar esa tirikchilik tashvishida yelib-yugurib hayotning asl mazmun-mohiyatini ham tushunmasdan u dunyoga rixlat qiladi. Bu haqda savodi borlarning ham aksariyati nafs degan baloning domiga tushib, oqim bo’ylab ketaveradi. Hadislarda keltirilishicha, oxir zamon yaqinlashganda bitta aqlli odam to’g'ri yo’lga boshlasa, avom uni jinniga chiqarar ekan. O’zimni aqlli sanamaymanu, lekin yaqinlarim orasida men ham jinniga chiqdim. Ota-onamning 50 yoshdan o’tgan bo’lsa-da, hali-hanuz namozga bosh egmaganliklari meni tashvishga soladi. Bekamu-ko’st ta’minlab voyaga yetkazgan bo’lsa-da, dadamning egoistliklari tufayli, so’ngi payt odamovi bo’lib qoldim. Juda ko’p vaqtim kitoblar orasida o’tganligi sababli hayotga qarashlarim aksariyat tengdoshlarimnikidan farq qiladi. Odamlarga tez qo’shilib ketolmayman. Buni esa ko’pchilik manmanlikka mengzaydi. Namoz o’qib, gunoh-savobni yaxshi ajrata olganim bilan ko’rinishimdan u qadar sipo qiz deb ta’rif berishingiz ancha qiyin. Men ham kiyim-kechak, pardoz-andoz masalasida tengdoshlarimdan hech ham qolishmayman. Lekin bundayam chegarani yaxshi bilaman. Kindigimni ko’rsatib yurmayman yoki bir qarichlik yupka kiymayman. Ammo hamma tengdoshlarim singari men ham odnoklassniki saytiga kiraman. Profilimdagi do’stlarim soni 5000ga yaqin. Bu ro’yhatdan xulosa chiqarishga shoshilmang, faqatgina ikki yoki uchtasini taniyman holos. Qolganlari esa shunchaki dobavit qilingan. U yerda hech kim bilan gaplashmayman, faqat statuslar yozib odamlar nima qilayotganini kuzataman. Atrofimda bo’layotgan nohaqliklarni unutish uchun ham shu saytga bog’lanib qolganman. Dadam odamlar ta’rifi bo’yicha judayam mard, bir so’zli, qo’li ochiq inson ekanlar. Bir qarashda shunaqadir balki. Lekin aslida… To’g'ri, gap kelganida hattoki viloyat hokimini ham "kaltaklab” xalq dardiga yarab, obro’ qozonganlar bir paytlar. Aslida esa obro’ talashganlar xolos. Aqlimni tanibmanki, pul, shuxrat soyasida yashayapman. Tillarida Allohga shukr deydilaru, amalda o’zidan orttirib birovga bir narsa bermaydilar. Yana o’zlarini qilmishlari ortiqcha bizga aql bo’lishlariga qoyil qolaman.Yaqin-yaqingacha mendan atigi 3-4 yosh katta millatini tayini yo’q "Barbi”larni mashinalarida olib yurardilar. O’zim guvoh bo’lganman. Ayam ham hammasini bilgani hamonoq hech narsani o’zgartira olmasliklarini biladilarmi, ko’rib ko’rmaslikka oladilar. Odamlar ham hammasini ko’rib turishadiyu, yigitchilikda deb beparvo qarashadi. Nega shunaqa odamlarni toshbo’ron qilishmaydi. Ko’chaga chiqib, qay tomonga qaramang, 4 tomonda xiyonatlar tomir yoyib yotibdi. Biz esa menga nima deb beparvo yashayveramiz. Mentalititimiz yevropadan ham o’tib ketgan. Yevropaliklarni bizdan afzal tarafi ular qilayotgan ishini hech kimdan yashirmaydi, bizda esa yurib-yurib, oppoq ko’ylak kiyib, to’yda o’zlarini oqlab olishyapti. Hozirgi zamon qizlari faqatgina uchrashuv bilan kifoyalanishmaydi. Bunga isbot o’zim kollejda birga o’qigan kursdosh qizlarning teng yarmi bokiralik ostonasidan allaqachon o’tib bo’lishgan. Shu qizlarni yo’ldan urayotgan o’zimizning erkaklarmi yoki inaplanetanlarmi?! Bir yilga yaqin saytda bir bola bilan do’stona gaplashib turdik. U bilan fikrlarimiz, hayotga qarashlarimiz deyarli bir xil edi. Oyda bir-ikki marta telefonda gaplashardik. U menga yoqardiyu, lekin bu sevgimi yo’qmi bunisini bilmadim.123
Oramizda o’ldim-kuydim singari gaplar bo’lmagan bo’lsada, ko’nglimizda yaqinlik bor edi. Ular menga uchrashish taklifini bildirdilar. Dadam bunga hech qachon ruxsat bermasliklarini bilganim uchun munosabatlarimizni jiddiylashtirmasdan, o’zimni olardim. Shu bir yil ichida kollejni chala-yarim tamomlab, soxta xujjatlar bilan institut talabasi bo’ldim. Hayotim esa tubdan o’zgarib ketdi. Omad qushi dadamning qo’llaridan ketib, oilamiz notinch bo’lib qoldi. Shu og’ir vaziyatda meni taqdirim ham hal bo’lib qoldi. Axir ozgina vaqt o’tgandan keyin meni u qadar obro’li oilalardan kelinlikka so’ramasliklari mumkin. Hullas vaqtni boy bermasdan meni unashtirdilar.Yig’lab-siqtashlarim naf bermadi. Shaharda o’zini hurmacha qiliqlari bilan mashhur bu yigit haqida eshitgandim. Yoshi o’ttizga yetmasa ham allakimlar orqali bir davlat tashkilotiga rahbar bo’lib, shaharda o’zining qator beznes tarmoqlarini yo’lga qo’yib olgan bu uchar yigit,ayollar masalasida ham ancha-bunchasiga dars berar ekan. Hatto benikoh farzandi ham bor ekan. To’ydan bir hafta oldin saytda tanishgan do’stimga telefon qildim. Hammasini aytdim.”To’ying bo’lgan kundan men uchun o’lgansan, telefon nomeringni o’zgartir, nafaqat men bironta ham tanish do’stlaring bilan gaplashma, nikoh muqaddas "dedilar ular. Men "Bu shunchaki shartnoma holos” desam, "Nikoh ham yolg’ondan o’qiladimi?!” deb so’radilar. Shundan keyin hech narsa demasdan telefonni o’chirdim. To’y bo’ldi. Nikoh o’qildi. Lekin u meni mazax qilishiga izn bermadim. Chunki bu turmush menga baxt uchun emas, shunchaki "xotin” degan lavozim berardi, xolos. Hozirgi o’zbek yigitlari singari u ham hayoli, chiroyli qizga el-yurt ko’zida uylanib, yana kayfu-safosini qilib yuraverardi. Men rad qilganim tufayli u qo’l menga tekkizmadi. "Sen meni xor qilding! Meni bir qarashimga qancha qiz zor! Sen meni sindirding hali afsuslanasan, o’zing menga yalinasan. Mana shu ahmoqona g’ururing bilan xor bo’lasan. Mayli, senga hech qachon tegmayman, lekin boshqaga ham bermayman. Men seni chindan sevganim uchun uylangandim”, dedi. Ertasiga meni boshqa uyga ko’chirib o’tkazdi. Uydagilariga "alohida yashamoqchimiz” deb izohladi. Hamma hayratga tushgan bo’lsa ham hech kim qarshi chiqolmadi. Mana bir oydirki, bir o’zim uni uch xonali kvartirasida yashayapman. U bo’lsa chamamda biron jazmani bilan yashayapti. Har kuni ertalab kelib, eshik tagida kutib turadi, institutga olib borib qo’yadi. Keta-ketguncha kecha qanaqa qizlar bilan qayerlarga borganini maqtanib ketadi. Koshkiydi, bironta gapi qulog’imga kirsa. Dars tugagach esa o’zim uyga qaytaman. U meni kun bo’yi nima qildim, qayerga bordim umuman qiziqmaydi. Chunki gaplashadigan qizlari sanoqsizligidan vaqti yo’q. Bu gaplardan ota-onamni xabari bor. Dadam hozir men bilan gaplashmaydilar. Menga esa baribir.
Parvina, Navoiy viloyati.
Izohlar 2