Shlyapa kiygan haykallar

Shlyapa kiygan haykallar
Shlyapa kiygan haykallar


Tog‘dagi bir qishloqda nihoyatda kambag‘al chol bilan kampir yashar edi. Er-xotin poxoldan shlyapa to‘qishar, chol ularni shaharga sotgani olib borardi. Savdosi yurishsa, biror yegulik olib qaytardi. Shlyapa sotilmagan kuni qariyalar och-nahor uxlashga majbur bo‘lishardi.

Yangi yil bayrami arafasida chol kampiriga shunday dedi: – Onasi, uyda bir dona guruch yo‘g‘-u, Yangi yil oqshomida guruch unidan pishirilgan non yegim kelyapti.

– Shaharga borib kelsangiz bo‘larmidi? Ajabmas, bitta-yarimta shlyapa sotilsa, puliga guruch olardingiz!

– Gapingda jon bor, – dedi chol xursand bo‘lib. U har kungidan barvaqt uyg‘ondi, yelkasiga shlyapalar solingan xurjunni tashlab yo‘lga tushdi. Biroq, kun bo‘yi shahar kezsa ham, bir dona shlyapa sotilmadi. Kech tushgach, quruq qo‘l bilan uyga qaytar ekan, xayolini g‘amgin o‘ylar qurshab oldi. Bir payt qarasa ko‘prik, yonida Dzidzoning oltita haykali turibdi. Mehribon ma’bud Dzidzo ruhi yo‘lovchi hamda bolalarning xaloskori ekani hammaga ma’lum.


Chol:

– Haykallar bu yerga qayerdan kelib qolibdi, – deb hayron bo‘lib ularga yaqinlashdi. Cholning ko‘ziga qor bosgan haykallar sovuqdan qunishib turgandek tuyuldi. – Sho‘rliklar, sovqotib ketibsiz-ku, men hozir... – chol shunday deb xaltasidagi shlyapalarni olib, haykallarga kiydirib chiqdi. Ammo shlyapalar beshta ekan, haykallar esa oltita. Chol biroz o‘ylab turdi-da, boshidagi shlyapasini yechib oltinchi haykalga kiydirib qo‘ydi.

– Uzr, shlyapam teshik bo‘lsa ham, sovuqda yalangbosh turganingdan yaxshiroq, – dedi haykalning yuzini silab. Chol sovuqda uyiga arang yetib olibdi. Cholini eson-omon ko‘rishdan umidini uzgan kampir unga qaynoq choy tutibdi. Issiqdan tanasi yayragan chol kampiriga ko‘prik oldida Dzidzo haykallarini uchratgani, ularga shlyapani qanday qilib kiydirgani haqida aytib berdi.

– O‘zimning mehribonim! – xo‘rsindi kampir. – Shlyapangiz bo‘lmasa, guruchli nonimiz bo‘lmasa, nima qilibdi?! Butun dunyodagi guruchli nonni yig‘ib kelganda ham bitta yaxshilikning savobicha bo‘lmaydi.

Chol-kampir xo‘rsinganicha uxlagani yotibdi. Shu payt kimningdir xirgoyisi quloqqa chalinibdi:

Qalin qor yoqqan kecha,

Bir notanish qariya

Sovg‘a qildi bizlarga

Olti dona shlyapa.

Yaxshilikka javoban

Bizlar rahmat aytamiz.

Sovg‘amizni topshirib,

Joyimizga qaytamiz.

Qo‘shiq borgan sari kuchayib, nihoyat, ostonada oyoq dupuri eshitilibdi. Birozdan so‘ng atrof jim-jit bo‘lib qolibdi.

Hayron qolgan qariyalar yugurib kelib darvozani ochishsa, shundoq ostonada katta tugun turganmish. Oppoq qorda na odamning, na hayvonning iziga o‘xshamaydigan g‘alati izga ko‘zlari tushib, o‘rmon tomonga qarashibdi. Ne ko‘z bilan ko‘rishsinki, oltita haykal shahdam qadam bilan ketib borishyapti, har birining boshida chol-kampir to‘qigan poxol shlyapalar bor ekan.

Qariyalar tugunni uyga olib kirib ochishsa, uning ichidan guruch unidan yopilgan isiqqina, kattakon non chiqibdi. Hali shu paytgacha ular Yangi yil bayramini bunchalik shod-xurram kutishmagan ekan.

Bahodir tabib

Bor ekan-u, yo‘q ekan, qadim-qadim zamonda, juda olis tomonda, baland tog‘lar etagidagi kichkina bir kulbada Bahodir ismli bola bobosi va buvisi bilan yashar ekan. Bahodir yashaydigan shaharda vabo kasali keng tarqalgan bo‘lib, otasi va onasi shu kasalga chalinib vafot etgan ekan. Buvasi uni erkalab, Bahodirtoy, deb chaqirarkan. Ammo bu baxtli...

Dehqon va Jin

Qadim zamonlarda Baliqko‘l tomonlarda bir Jin bo‘lgan ekan. Kunlarning birida uning xojasi olamdan o‘tib, Jin ozodlikka chiqibdi. U hech qachon mustaqil, ozod yashab ko‘rmagan ekan. Endi nima qilsam ekan, yo o‘zimga boshqa xo‘jayin topsammikan, deb ketayotib dalada mehnat qilayotgan dehqonga duch kelibdi. U terlab-pishib yer chopayotgan ekan....

Boylik topgan bola

Bor ekan-u, yo‘q ekan, qadim o‘tgan zamonda bir cholning ikki o‘g‘li bo‘lib, ulardan biri sabrli va mehnatkash, ikkinchisi esa yalqov va ishyoqmas ekan. Katta o‘g‘il tinmay mehnat qilgani uchun ham sog‘lom va baquvvat bo‘lsa, dangasa o‘g‘il xo‘ppa semiz va dardmand ekan......

Sichqonning noshukurligi

Bir bor ekan, bir yo‘q ekan, ko‘m-ko‘k o‘rmon yoqasida bir uy bor ekan. Bu uyda bir keksa kampir yolg‘iz yashar ekan. Bir kuni kampir eshik yonida ip yigirib o‘tirganda, qarg‘a quvlab kelayotgan sichqonni ko‘rib qolibdi. Kampir o‘rnidan turib, qarg‘ani kaltak bilan haydabdi. Sichqonni uyga olib kirib, oldiga bir kaft guruch to‘kibdi......

Qirq yamoq haqi

Bir bor ekan, bir yo‘q ekan, biz ko‘rmagan, biz bo‘lmagan zamonlarning birida ikki qo‘shni bo‘lgan ekan. Biri o‘ta boy, bo‘g‘zigacha moy, ikkinchisi uning xizmatida sochi oqargan, ammo kosasi oqarmagan kambag‘al ekan......

Shlyapa kiygan haykallar

Tog‘dagi bir qishloqda nihoyatda kambag‘al chol bilan kampir yashar edi. Er-xotin poxoldan shlyapa to‘qishar, chol ularni shaharga sotgani olib borardi. Savdosi yurishsa, biror yegulik olib qaytardi. Shlyapa sotilmagan kuni qariyalar och-nahor uxlashga majbur bo‘lishardi......

Toychoq va poyezd

Saman poyezd yo'li yaqinida yashaydigan toychoq ekan. U tez-tez temiryo'l vokzaliga borar, poyezdning kelib ketishini kuzatar ekan. Poyezdning ovozi va tutun chiqarib yurishi unga juda yoqar ekan......

G'alati it

Bir bor ekan, bir yo'q ekan. Katta bir adirda bir qancha itlar birga yashashar ekan. Bu itlarning ranglari turlicha ekan. Biri qora,bir oq, biri jigarrang ekan. Bir kuni bu yerga olachi por it kelibdi. Itlar uni uzoqdan ko'rib hayron bo'lib qolishibdi......

Ochko‘z bo‘ri

Bir bor ekan, bir yo‘q ekan, ulkan o‘rmonda bir ayyor tulki bo‘lgan ekan. Bir kuni u yo‘lda, bo‘rini uchratibdi. Bo‘ri semizgina quyonni tishlab ketayotgan ekan. Tulki bo‘riga......

Tulkining uyi

Bor ekan-u yo‘q ekan, och ekan-u to‘q ekan, obod dasht qishlog‘ida tomorqasi kattagina ahil oila yashar ekan. Uy bekasining buyurtmasiga ko‘ra ota-o‘g‘il shu tomorqalari chetida qurgan yangi qo‘noq – tovuqkatak binoyidek chiqibdi. Mo‘jaz hovlisi sim to‘r bilan o‘ralgan. Erta-indin tovuqlar shu joyga ko‘chiriladi. Tushdan keyin bekaning o‘g‘li...

Fikr qo'shish