Романтик бастакор: Менделсон ким ва унинг тўй марши қандай яратилган?
Менделсоннинг тўйларда жаранглайдиган марши 1858 йил 25 январда, малика Виктория тўйида жаранг сочганидан сўнг оммалашиб кетди. Менделсоннинг "Тўй марши" оила ришталарини боғлаш учун келган ҳар бир жуфтликка яхши таниш. Бироқ, ушбу марш аслида қандай яратилганини кўпчилик билмайди?
Менделсон ким?
Якоб Людвиг Феликс Менделсон Бартолди (ёки уни одатда "Феликс Менделсон" деб аташарди) 1809 йил 3-февралда бадавлат оилада туғилган. Унинг исми гуллаб-яшнаган ва бахтли деган маънони англатади. Шунинг учун ҳам болалигидан исмига муносиблигини исботлаган бўлса ажаб эмас.Мусиқий асбобларни чалиш, сузиш, расм чизиш, от миниш ва тилларни билиш - бу кичкина бола ҳамма нарсани осонликча бажара оларди. Унинг истеъдодини нафақат ота-онаси, балки жуда муҳим тарихий шахслар ҳам пайқаган. Таниқли меҳмонлар ҳар доим Менделсоннинг уйига ташриф буюришган, шунинг учун таниқли кишилар олдида файласуф Фридрих Гегел, бастакор Карл Зелтер ва ҳатто Гёте ҳам ёш мусиқачини қаттиқ ҳаяжонга солмас эди.
Менделсоннин “Тўйлар марши” қандай яратилган?
Менделсон ишлаган мусиқий образ ва жанрни романтизм билан тўлиқ боғлаш мумкин. Унинг ижоди Счуман ва Шопиннинг ижодидан кескин фарқ қилади. Феликс ўзининг "Никоҳ тўйи"да кўриш мумкин бўлган ўзига хос йўлидан борди.
Дастлаб, бастакор ушбу асарни тўй маросимига мусиқий ҳамроҳ сифатида тасаввур қилмаган ва у кейинчалик бу байрамнинг ажралмас қисмига айланишини олдиндан айта олмаган. Ажабланарлиси шундаки, бу "Никоҳ марши" Шекспирнинг "Ёз тунидаги орзу" спектаклининг цехрланган малика эшакка турмушга чиққан саҳнасида жаранг сочган эди.
Муаллиф бу парчани атайин улуғвор, тантанали қилиб яратган. У вазиятнинг бемаънилигига ишора қилди. Шунга қарамай, премерадан сўнг, мусиқа керакли даражада машҳур бўлмади ва бир неча йил давомида унутилди.
Театр саҳнасидан ташқари биринчи марта Менделсон марши 1847 йил 2-июн куни Англияда янгради. Муаллифнинг иши номаълум бўлган Дороти Кар ва Том Даниелнинг тўйида янгради. Байрамдан кейин, қиролича Викториянинг тўнғич қизи томонидан никоҳ учун танланмагунча, кенг ёйилмаган.
Ушбу танлов мутлақо тасодиф эмас эди, Менделсон қаттиқ меҳнат қилди ва Европа ҳамда Англияга саёҳат қилди. Шундай қилиб, унинг машҳурлиги жуда буюк эди. Афсуски, Виктория ва валиаҳд шаҳзода Фридрих Вилгелмнинг тўйи Менделсоннинг ўлимидан 11 йил ўтгач (1858 йил 25 январ) бўлиб ўтди ва у ўзининг "юлдузли онлари"га қадар ета олмади. Кейинчалик, эр-хотин тўрт қиз ва тўрт ўғил фарзандли бўлишди. Виктория ва Фридрих 30 йил бирга яшаган, шунинг учун дастлаб яхши қабул қилинмаган бўлишига қарамай, Менделсоннинг "Тўй марши" қироллик оиласининг ўзига хос тимсолларидан бирига айланди.