Деҳқон ва Жин
Қадим замонларда Балиқкўл томонларда бир Жин бўлган экан. Кунларнинг бирида унинг хожаси оламдан ўтиб, Жин озодликка чиқибди. У ҳеч қачон мустақил, озод яшаб кўрмаган экан. Энди нима қилсам экан, ё ўзимга бошқа хўжайин топсаммикан, деб кетаётиб далада меҳнат қилаётган деҳқонга дуч келибди. У терлаб-пишиб ер чопаётган экан. Жиннинг деҳқонга раҳми келиб:
– Одамларга қийин экан-а, деҳқон бобо. Бир парча нон топиб, қорнини тўйдириш учун эртани эрта, кечани кеча демай тер тўкишади, – дебди.
– Меҳнат сен ўйлаганингдай машаққат эмас. Сен ҳам меҳнат қилиб нон еганингда унинг қандай ширин бўлишини билардинг. Меҳнатнинг таги роҳат, дейдилар. Ишонмасанг, буни ўзинг синаб кўришинг мумкин, – дебди деҳқон.
Жин қизиқиб қолибди. Деҳқон мени лақиллатаётган бўлмасин тағин, деб синаб кўриш учун балиқ овламоқчи бўлибди. Бир айланиб одам қиёфасига кирибди-да, бозордан тўр сотиб олиб, дарёга борибди. Умрида балиқ овлаб кўрмаган Жин машаққат билан тўртта зоғора балиққа эга бўлибди. Бироқ у тутган балиғини пиширишни билмабди. Яна деҳқоннинг олдига борибди. Улар икковлашиб ўтин териб, балиқни оловга тутиб пиширибди. Сўнг уни ўртага қўйиб, бирга овқатланишибди.
– Оҳ, бунчалар ширин емак бўлмаса. Аввал сира бундай мазали балиқ емаган эдим. Чиндан ҳам, меҳнат қилиб топилган нарса тотли бўларкан. Сен мени алдамабсан. Энди доим нонимни меҳнат қилиб топаман, – дебди деҳқондан миннатдор бўлиб Жин.
– Чунки меҳнат қилганингда ҳаракатда бўласан, қонинг юришади. Ҳаракат қилган одамнинг тани ҳам соғ бўлади, – дебди деҳқон.
Орадан ойлар ўтибди. Жин деҳқон ўргатганидек ўз меҳнати орқасидан нон ва ҳаловат топиб мамнун яшай бошлабди. Балиқчилар орасидан ўзига дўстлар орттирибди. Кун сайин ҳаёт унга мароқли ва мазмунли туюлибди. Одамларга қул бўлиб, уларнинг бемаъни истакларини рўёбга чиқаришдан, меҳнат қилиб, ҳаёт кечириш яхшироқ эканини англабди. Ишлаб тер тўкиш, сўнг ҳордиқ чиқариш ҳам унга ёқиб қолибди. Энди ҳеч қачон қайта Жинга айланмасликка қарор қилибди.
Кунларнинг бирида яна балиқ овига чиқибди. Сувга тўр ташлаши билан унга олтин балиқ илинибди.
– Эй, одам, жонимга раҳм қил. Тила тилагингни, ортиғи билан адо қилай, – деб турганмиш олтин балиқ таъзим бажо қилганича.
– Жонинг ўзингга сийлов. Менга сендан ҳеч нарса керакмас. Мовий тўлқинлар ичра ўйноқлаб сузавер, – дебди Жин олтин балиқни ҳайратга солиб. У ҳали бирор одам зотидан бундай гап эшитмаган экан.
– Наҳотки, бирор тилагинг йўқ? Ўзинг бўлмаса бола-чақанг учун сўра, кейин пушаймон бўлма, – дебди олтин балиқ унинг гаплари қанчалик тўғрилигини билиш учун.
– Эй, олтин балиқ, менда бола-чақа йўқ. Бўлганида ҳам уларни меҳнатга ўргатардим. Сен менинг ғамимни ема. Меҳнат қилиб, нон топиб ейиш қанчалар роҳат эканини билганингда эди, бу роҳатни ҳеч нарсага алмаштирмаган бўлардинг, – дебди Жин.
Қиссадан ҳисса: меҳнатга меҳр қўйган одам ғойибдан келадиган бойликка кўз тикмас экан.