Шляпа кийган ҳайкаллар

Шляпа кийган ҳайкаллар
Шляпа кийган ҳайкаллар


Тоғдаги бир қишлоқда ниҳоятда камбағал чол билан кампир яшар эди. Эр-хотин похолдан шляпа тўқишар, чол уларни шаҳарга сотгани олиб борарди. Савдоси юришса, бирор егулик олиб қайтарди. Шляпа сотилмаган куни қариялар оч-наҳор ухлашга мажбур бўлишарди.

Янги йил байрами арафасида чол кампирига шундай деди: – Онаси, уйда бир дона гуруч йўғ-у, Янги йил оқшомида гуруч унидан пиширилган нон егим келяпти.

– Шаҳарга бориб келсангиз бўлармиди? Ажабмас, битта-яримта шляпа сотилса, пулига гуруч олардингиз!

– Гапингда жон бор, – деди чол хурсанд бўлиб. У ҳар кунгидан барвақт уйғонди, елкасига шляпалар солинган хуржунни ташлаб йўлга тушди. Бироқ, кун бўйи шаҳар кезса ҳам, бир дона шляпа сотилмади. Кеч тушгач, қуруқ қўл билан уйга қайтар экан, хаёлини ғамгин ўйлар қуршаб олди. Бир пайт қараса кўприк, ёнида Дзидзонинг олтита ҳайкали турибди. Меҳрибон маъбуд Дзидзо руҳи йўловчи ҳамда болаларнинг халоскори экани ҳаммага маълум.


Чол:

– Ҳайкаллар бу ерга қаердан келиб қолибди, – деб ҳайрон бўлиб уларга яқинлашди. Чолнинг кўзига қор босган ҳайкаллар совуқдан қунишиб тургандек туюлди. – Шўрликлар, совқотиб кетибсиз-ку, мен ҳозир... – чол шундай деб халтасидаги шляпаларни олиб, ҳайкалларга кийдириб чиқди. Аммо шляпалар бешта экан, ҳайкаллар эса олтита. Чол бироз ўйлаб турди-да, бошидаги шляпасини ечиб олтинчи ҳайкалга кийдириб қўйди.

– Узр, шляпам тешик бўлса ҳам, совуқда ялангбош турганингдан яхшироқ, – деди ҳайкалнинг юзини силаб. Чол совуқда уйига аранг етиб олибди. Чолини эсон-омон кўришдан умидини узган кампир унга қайноқ чой тутибди. Иссиқдан танаси яйраган чол кампирига кўприк олдида Дзидзо ҳайкалларини учратгани, уларга шляпани қандай қилиб кийдиргани ҳақида айтиб берди.

– Ўзимнинг меҳрибоним! – хўрсинди кампир. – Шляпангиз бўлмаса, гуручли нонимиз бўлмаса, нима қилибди?! Бутун дунёдаги гуручли нонни йиғиб келганда ҳам битта яхшиликнинг савобича бўлмайди.

Чол-кампир хўрсинганича ухлагани ётибди. Шу пайт кимнингдир хиргойиси қулоққа чалинибди:

Қалин қор ёққан кеча,

Бир нотаниш қария

Совға қилди бизларга

Олти дона шляпа.

Яхшиликка жавобан

Бизлар раҳмат айтамиз.

Совғамизни топшириб,

Жойимизга қайтамиз.

Қўшиқ борган сари кучайиб, ниҳоят, остонада оёқ дупури эшитилибди. Бироздан сўнг атроф жим-жит бўлиб қолибди.

Ҳайрон қолган қариялар югуриб келиб дарвозани очишса, шундоқ остонада катта тугун турганмиш. Оппоқ қорда на одамнинг, на ҳайвоннинг изига ўхшамайдиган ғалати изга кўзлари тушиб, ўрмон томонга қарашибди. Не кўз билан кўришсинки, олтита ҳайкал шаҳдам қадам билан кетиб боришяпти, ҳар бирининг бошида чол-кампир тўқиган похол шляпалар бор экан.

Қариялар тугунни уйга олиб кириб очишса, унинг ичидан гуруч унидан ёпилган исиққина, каттакон нон чиқибди. Ҳали шу пайтгача улар Янги йил байрамини бунчалик шод-хуррам кутишмаган экан.

Болам қаерда

Бир бор экан, бир йўқ экан, бир кўл атрофида тинч яшайдиган ўрдак оиласи бор экан. Ўрдак ҳар куни ўн нафар боласи билан кўлда сузар экан. Кўлнинг четида чинор дарахти бор экан. Унинг шохлари узун бўлиб, бир қисми кўлнинг ичига қараб ўсган экан. Ўрдак ҳар куни болалари билан бирга шу чинорга қараб сузар экан. У тумшуғини сувга тиқиб олар ва чинор...

Шляпа кийган ҳайкаллар

Тоғдаги бир қишлоқда ниҳоятда камбағал чол билан кампир яшар эди. Эр-хотин похолдан шляпа тўқишар, чол уларни шаҳарга сотгани олиб борарди. Савдоси юришса, бирор егулик олиб қайтарди. Шляпа сотилмаган куни қариялар оч-наҳор ухлашга мажбур бўлишарди......

Сичқоннинг ношукурлиги

Бир бор экан, бир йўқ экан, кўм-кўк ўрмон ёқасида бир уй бор экан. Бу уйда бир кекса кампир ёлғиз яшар экан. Бир куни кампир эшик ёнида ип йигириб ўтирганда, қарға қувлаб келаётган сичқонни кўриб қолибди. Кампир ўрнидан туриб, қарғани калтак билан ҳайдабди. Сичқонни уйга олиб кириб, олдига бир кафт гуруч тўкибди......

Тулкининг уйи

Бор экан-у йўқ экан, оч экан-у тўқ экан, обод дашт қишлоғида томорқаси каттагина аҳил оила яшар экан. Уй бекасининг буюртмасига кўра ота-ўғил шу томорқалари четида қурган янги қўноқ – товуқкатак бинойидек чиқибди. Мўжаз ҳовлиси сим тўр билан ўралган. Эрта-индин товуқлар шу жойга кўчирилади. Тушдан кейин беканинг ўғли Жавлон қараса, занжирдаги...

Бойлик топган бола

Бор экан-у, йўқ экан, қадим ўтган замонда бир чолнинг икки ўғли бўлиб, улардан бири сабрли ва меҳнаткаш, иккинчиси эса ялқов ва ишёқмас экан. Катта ўғил тинмай меҳнат қилгани учун ҳам соғлом ва бақувват бўлса, дангаса ўғил хўппа семиз ва дардманд экан......

Ари билан Капалак

Ари билан ипак қурти бир боғда яшайдиган иноқ дўстлар экан. Улар кунларни шу боғда ўйнаб ўтказаишар экан. Лекин охирги кунларда ипак қурти ари билан ўйнамай қўйибди. Ари қачон ипак қуртининг олдигакелса: - Чарчаганман, уйқум келяпти, - дер экан. Бир куни ари ипак қурти ётган дарахт япроғига қўниб хафа бўлган оҳангда: Сен нега бунчалар ҳорғин ва...

Айиқнинг туғилган куни

Бир бор экан, бир йўқ экан. Катта ўрмоннинг ўртасида бир уй бор экан. Ўша уйда ота айиқ, она айиқ ва Маймоқвой исмли кичкина айиқча яшар экан. Баҳорнинг охирги кунларидан бирида она айиқнинг туғилган куни нишонланар экан. Маймоқвой бир неча кун онасининг туғилган кунида уни қандай хурсанд қилишни ўйлабди......

Танга балиқлар ва итбалиқ

Дизе билан Мизе кумуш рангли ялтироқ тангачалари бор иккита кичкина балиқча экан. Улар ота-оналари билан денгиздаги уйида яшашар экан. Она балиқ кун бўйи тозалик билан машғул бўлар экан. Кичкина уйнинг у тарафига бу тарафига сузар, думини ликиллатиб ишларини қилар экан. Кираверишдаги ўтларни тозалар, тошларни ўз жойига қўяр экан. Бир куни у ҳамма...

Қирқ ямоқ ҳақи

Бир бор экан, бир йўқ экан, биз кўрмаган, биз бўлмаган замонларнинг бирида икки қўшни бўлган экан. Бири ўта бой, бўғзигача мой, иккинчиси унинг хизматида сочи оқарган, аммо косаси оқармаган камбағал экан......

Очкўз бўри

Бир бор экан, бир йўқ экан, улкан ўрмонда бир айёр тулки бўлган экан. Бир куни у йўлда, бўрини учратибди. Бўри семизгина қуённи тишлаб кетаётган экан. Тулки бўрига......

Фикр қўшиш