КОТИЛ(мистика)
Бу йилги йоз аввалгиларига караганда анча иссик келди. Хатто жазирама бахона болиб кон босими бор, иссикни котара олмайдиган одамлар омонатини топширишгача борди. Инсониятга дозах хароратини еслатувчи ана шундай оловли кунлар Турсунтош домланинг хонадонига хам ташвиш олиб келди. Туппа тузук юрган домла далада кетмон чопиб кайтар чогида хушидан кетди. Яхшиямки йонида борайотган огли Алпиддин уни суяб колишга улгурди.
– Дада, козингизни очинг. Нима болди сизга?!
каттик коркиб кетган огил отасини озига келтиришга коп харакат килди. Аммо домланинг офтобда корайган мижжалари килт етмасди. Кутилмаган вокеадан есанкираб колган Алпиддин отасини суяганча йол четидаги чинор дарахти соясига олиб отиб, ози машина тохтатишга киришди. кишлок жойи, буни устига айни туш пайти болгани учун машиналар хам коринай демасди. Алпиддин шу тарика чорак соат туриб колди. У нима киларини билмас, отасига вактида йордам корсата олмайотгани учун каттик езиларди. Бу орада йол бойидан учта машина отди. Аммо хамма йоги тупрокка корилган, иркит кийимдаги йоловчиларни ким хам олгиси келарди?.. Чорасиз огил дам отасининг йонига бориб койлагининг йенги билан унинг юзидаги терларини артар, дам асфалт йолга югуриб, узокдан коринган машинага кол силтарди. Вакт отган сари Турсунтош домланинг ранги очиб, юрак уриши тобора секинлашиб борайотганди. Отасининг оз колида жон берайотганини кузатайотган Алпиддиннинг хорлиги келиб юзидан чанг аралаш йош томчиларди.
Дунйода яхши инсонлар бор деганлари, рост. Нихоят катта йол бойлаб учиб келайотган «Нексия» каттик тормоз бериб тохтади. Хайдовчи вазиятни тушуниб, дархол машинадан тушди ва беморни салонга олишга йордамлашди. Шундан сонг улов туман шифохонаси томон катта тезликда йол олди.
– Рахмат, ака. Катта рахмат! Мендан кайтмаса худодан кайтсин, – деди Алпиддин шифокорлар Турсунтош домлани жонлантириш хонасига олиб кириб кетишгач, ташкарига чикар екан, хайдовчига.
– Хечкиси йок, ука! Буни яхшилик деб кабул килган болсанг, кайтаришга хали улгурасан. Мана бунда мен билан богланишинг мумкин болган телефон ракамлар бор. Агар керак болиб колсам, тортинмай конгирок кил. Дарвоке, исмим Сирожиддин, кискагина килиб Сирож ака десанг хам болади.
Киши шундай деб кол узатди. Йигит хам миннатдор нигохларини унга каратганча кол берди.
– Ака, мени исмим Алпиддин. Яна бир бор катта рахмат.
Киши машинани от олдириб, бир зумда коздан гойиб болди. Алпиддин касалхона остонасида хайолга чомганча бир муддат туриб колди. Бош шифокорнинг каттик томок кириб унинг йонига келгачгина йигит озига келди.
– Ука, мен билан юргин.
Йигит унга созсиз ергашди. Улар бош шифокорнинг кабулхонасига кирдилар.
– Отангни касали анча жиддий. Унинг миясида осимта бор. Тиббийот тили билан айтганда у рак касалига чалинган. Тезлик билан жаррохлик муолажаси отказилмаса, ундан айрилиб колишинг мумкин. Бу йоги енди сенга боглик, – деди шифокор бармокларини бир бирига чалиштириб йигитга жиддий ва ма’ноли нигохларини тикиб.
Алпиддин гап нимада еканлигини дархол англади.
– Нима килсангиз хам отамни саклаб колинг. Мени отамдан бошка хеч кимим йок. Уч йил аввал онамдан айрилгач, у киши менга хам ота хам оналик килдилар. Хайотимдаги ягона инсонимдан хам айрилсам, яшаб нима килдим.
– Ука, мен сенга айтдим. Дардингни достон килишинг шарт емас. Тиббийот курук гапни йоктирмайди, – деди шифокор ва когозга ракам йозиб йигитга узатди. Беш кун ичида ана шу микдордаги пулни топиб келсанг, оша кунийок оператсия киламиз. Хозирги холатида отанг бир хафтага бориши мумкин. Агар тополмасанг, кейин биздан опкалаб юрма.
Алпиддин базор кадам босиб, ташкарига чикди. Шифокор унга амалга ошириши ота мушкул болган шартни койган еди. У онасининг олимидан сонг охирги марта шундай сикилган еди. Бу вокеага хам уч йил болибди. Отган йиллар оралигида ота-бола бошкаларга охшаб, корни овкатга тойиб яшамаган болсаларда, хайотдан мамнун едилар. «Камбагални туянинг устида хам ит копади», деганларидек Алпиддиннинг пешонасида шундай кунлар хам бор екан.
Алпиддин кишлогига кириб борганида атрофга коронгулик чокиб, анча кеч болиб колган еди. Йол бойи беш кун ичида кандай килиб шунча пул топиш мумкинлигини ойлаб келган йигит нихоят уйини сотишга ахд килди. У вазиятни кошниси Усмон докондорга тушунтириш максадида кеч болсада унинг дарвозасини таккиллатди.
– Ия, кел Алп! Кеч болганда тинчликми? Кундуз куни чакирганда чикмайдиган одам единг-ку, ука! Кир ичкарига.
Йигит огир хорсиниб, докондорнинг ортидан ергашди. Бир неча йиллардан буйон Усмон докондор ховлисини кенгайтириш максадида йон кошни болган Турсунтош домланинг уйига коз солиб юрарди. Коп бор домлага бу хакида маслахат хам солган, аммо домла бу хакида ешитишни хам истамасди. Вокеани ешитган докондор бош чайкаб хамдардлик билдирган болсада, аслида ич-ичидан кувониб кетди.
– Шунинг учун хам оператсия пулини деб уйни сотишга мажбурман, Усмон ака. Дадам кормагандек болиб кетсалар, насиб килса бошкатдан хайот бошлаб, иморат тиклаймиз, –деди Алп кайгу ва умид аралаш созлар екан.
– Албатта, албатта, укажон. Хош, уйнинг нархини канча дейсан, енди?
– Менга ортиги керак емас. Факат оператсия ва дори-дармон учун йетадиган пул болса болди,– Алп шундай деб шифокор йозиб берган когозчани Усмонга узатди. – Шу пулни беш кун ичида топиб бормасам, дадамга кийин болиши мумкин, Усмон ака. Агар рози болсангиз, вактни отказмай, ертага уйни расмийлаштириб бераман.
Усмон докондор когозчага караб, бирдан туси озгарди.
– Ука, менда хозирги вактда бунча пул йок. Тогри, бир пайтлар яхши пулга сотиб оламан деганман, аммо хозир… Уйни оша пайти, мен айтганимда сотиб, пулини банкка койиб койганингда хозир оператсияга бемалол йетган боларди, – деди докондор хунук ишшайиб. Агар истасанг, шуни ярмини беришим мумкин. Уйингни бунчага нархлашинг инсофдан емас. Салкам ярим аср аввал курилган уй. Бунинг устига томидан чакки отиб…
Докондорнинг гапи огзида колди. Алп унинг созини болиб, бакириб юборганини ози хам билмай колди.
– Ака! Мен ана шу пулга зорикканимдан уйни сизга сотмокчиман. когозчадаги суммани топиб берсангиз, йетмаганини бутун умр ишлаб болса хам толайман. Гап инсон хайоти устида кетяпти. У йокда отам олим билан олишиб йотган бир пайтда, уйнинг устида савдолашмайлик, илтимос. Бир умр хизматингизни киламан йетмаганига. Факат илтимос шу пулни топиб беринг, ака. кишлокда сиздан бошка хеч ким йок, йордам киладиган…
Алп соз шу йерга келганда докондорнинг пойига тиз чокди. Аммо Усмон пинагини бузмади.
– Йок болс,а кайердан олиб бераман. Олганимга рахмат дейишинг керак, аслида. Токилиб йотган уйингни мендан бошка ким хам пулга оларди. Сенга яхшилик килай десам, тушунмадинг. Озинг биласан, мени гапим шу.
Усмон докондорнинг охирги гапи Алпиддиннга «енди уйимдан даф бол», дегандек ешитилди ва илкис орнидан туриб шахдам-шахдам одимлаганча дарвоза томон одимлади.
Усмон докондор озини бундай тутиши оркали вазиятдан фойдаланган холда уйни арзон гаров сотиб олмокчи еди. «Барибир кайтиб чикиб, уйини менга сотади. Бошка ким хам оларди. кишлокда мендан бошкасини тополмайди», дея ойлади докондор. Аслида еса ундай емасди. Алпиддин кошнисининг асл башарасини коргач, фикри буткул озгарган еди.
Чорасиз огил «чикмаган жондан умид» кабилида барча таниш-билишларидан карз сорай бошлади. Аммо уч кун ичида хайотдан хафсаласи пир болди. Хеч кимдан карз олишнинг имкони болмади. Хаттоки, оз амакилари ва аммалари хам бир пайтлар болиб отган оилавий можароларни рокач килиб, ундан юз огирдилар. «Турсунтошга мен айтган едим, шу касалванд хотин билан яшама, сени хам бир куни олдиради, деб. Мана онангни олимидан уч йил отди йо отмади, ози хам таййор болиб колибди. Бир пайтлар бу уйдан бош олиб чикиб кетгандиларнинг-ку! Огли болатуриб уялмадингми, келгани. Отанг касал болса, тузат. У сени отанг! Мени унака укам йок. Хотинни деб, жигарларидан кечган одамни кечириб болмайди», деди аммаси. Икки амакиси еса бир оз кайгурган болишди, аммо пуллари йоклигини айтиб, озларини олиб кочдилар. Енг кизиги еса кейин болиб отди.
Алпиддин не гамда кимларнинг ешигида гадодек карз сораб, натижа чикмагач, чарчаб уйга келганида ешиги тагида катта амакиси турганини корди. «Худо дилига солиб йордам бергани келибди-да, хар холда дадам унинг укаси-ку», дея ойлади Алпиддин. Аммо у янглишган еди. «Жиян, мен сенга айтсам, хеч ким бу дунйога устун бола олмайди. Хаммамиз хам бир куни оламиз. Отангни пешонасида болса, яшаб кетади болмаса у йоги худонинг иши. Лекин агар уйни сотадиган болсанг, мени хам бунда улушим борлигини айтмокчи едим. Оша пайтида отанг биз билан – жигарлари билан урушиб чикиб кетган болса хам, яхшилик килиб уй куришларинг учун юк машинада гишт олиб келиб берганман. Хозир бир дона гишт фалон пул… Хуллас, у йоги озингга хавола», дея тонгич амакиси гапнинг дангалини айтиб кояколди. «Толайман! Хаммасини толайман», дея гижиниб муштларини тугди Алпиддин.
Амакиси чикиб кетгач, анча вактгача озига кела олмаган Алпиддин айтилган муддатга атиги икки кун вакт колганини ойлаб, туни бойи ухлай олмади.
Хороз кичкириб, тонг ота бошлагач, Алп орнидан туриб туман шифохонаси томон пийода йол олди.
Кун йойилганида марказий шифохонага йетиб келган Алп биринчилардан болиб бош шифокор Фармоновнинг кабулига йозилди. Дастлаб уни яхши кайфиятда кутиб олган шифокор пул топиилмаганини ешитиб, хафсаласи пир болди. Алпиддин хар канча ялинмасин, шифокор олдиндан толовсиз оператсия килишга рози болмади.
– Ука, ерта тонгдан бошимни огритмагин. Бизда коида шунака. Ертагача пулни олиб келсанг, келдинг. Акс холда отангнинг кейинги хайотига хеч ким жавоб бермайди. Хамширанинг айтишича, кундан кунга унинг ахволи йомонлашяпти. Енди бошсан. Мени беморлар кутяпти.
Алп нима киларини билмай, шифохона ховлисига чикди. Хайол билан чонтагига кол тикканида колига каттик когоз илинди. Бу отасини шифохонага олиб келишга комаклашган хайдовчи Сирожнинг ташриф когози еди. £огозга коз югуртирган Алпнинг конглида яна умид уйгонди.
Сирож саломлашишнинг озидайок Алпиддинни таниди.
– Сирожиддин ака, ишинг тушса конгирок кил, деганингизга бир олдингиздан отай дедим. Менга йордам керак, – дея телефон оркали муаммони бир амаллаб тушунтирди Алп.
Бир оздан сонг улар учрашишга келишиб олдилар. Келишув жойига Сирож таниш «Нексия»сида йетиб келди. Алп машинага отиргач, улов нома’лум томонга йелдек учиб кетди.
Сирож аслида кошни туманда савдо киладиган йирик тадбиркор еди. Аммо уни копчилик киморбоз сифатида билар, жиноят оламида озига хос орин тутадиган собик «зек»лардан еди.
«Нексия» холирок жойга бориб тохтади. Сирож йигитнинг гапларини яна бир бор диккат билан ешитди ва озининг таклифини ортага ташлади.4444444444
– Алп, ука! Агар сен хозир мен айтган нарсани килишга козинг йетса, уйинг хам йонингга колади, отанг хам тузалади.
– Хар кандай шартингизга розиман, ака!
– Бир одамни олдиришинг керак, розимисан?!– синовчан нигох билан каради Сирож.
– Розиман, – деди Алп.
Енди унинг учун барибир еди. Хайотда биргина юткизадигани отаси. Агар ундан хам айрилса, яшаб хам нима килди.
Оша куни Алпиддин Сирож акасининг уйида колди. Акахони уни умрида кормаган таомлари билан яхшилаб мехмон килди.
У бугун тунда айтилган одамни олдириши керак еди. Агар бугун шу ишни еплай олмаса, оператсия колдирилади… Отаси олади…
Тунги соат 02:30да спорт кийими кийиб, ханжар билан куролланган Алпиддин айтилган жойга йол олди. Хамма ширин уйкуда йотарди.
Алп деворлари баланд уйнинг томидан ошиб, айтилган уйга кирди. Унинг колида олдирилиши керак болган одамнинг расми бор еди. У ойок учида йотокхона томон юрди. Мана, унга керак болган одам маст уйкуда ухлаб йотибди. Йигит кинидан ханжарни аста чикариб, «олжа»си томон якинлашди. Аммо, дадиллик учун бир оз шароб ичиб олган болса хам, унинг коллари калтирай бошлади. Коз олдидан бош шифокорнинг зархил башараси, амакилари, аммаси ва кошниси Усмон докондорнинг жирканч башараси отди. Уларнинг хаммаси жонлантириш хонасида олим билан олишиб йотган отасининг тезрок жон беришини исташайотгандек туюлди унга. Хайолига келган фикрдан Алпнинг газаби козгиган болсада, ширин уйкуда йотган кишини отасига охшатиб юборди. Нажоткори Сирожиддиннинг не-не мавхумотлар яширин сирли нигохлари уни та’киб килайотгандек болди. Аммо икки от орасида болса хам, колини конга ботиришга жур’ат килмади. Ортига икки кадам чекинганида колидан пикоч тушиб кетти. Сукунатни бузиб тарклаган овоздан бояги киши бир кимирлаб койди. Алп еса девор оша келган йолидан ортига кайтди.
Бу пайтда, шафак кип-кизил тусга кириб, тонг ота бошлаган еди.
Ушбу тонгда Турсунтош домла сахар сабосидан тойиб нафас олишга улгурмай жон берди.